عنوان پژوهش: مزایا و معایب شبکه های اجتماعی پژوهشگر: آیدا خرسند نیا کالس دوم تجربی 102 دبیر مربوطه: سرکار خانم بشارتی دبیرستان وابسته به دانشگاه )سما( مربوط به درس آمادگی دفاعی 1
مزایای شبکه های اجتماعی ارتباط جهانی مهم نیست که شما به دنبال یکی از هم کالسی های سابق خود باشید یا معلم اول دبستانتان هیچ راهی سریع تر و آسان تر از شبکه های اجتماعی نیست. میشود گفت که فیس بوک توییتر لینکدین و مای اسپیس تقریبا شناخته ترین شبکه های اجتماعی هستند و البته وبسایت های جدید دیگری نیز هستند که به این کار اختصاص دارند. به وسیله این وبسایت ها افراد می توانند دوستان جدید پیدا کنند. روابط دوستانه و تجاری خود را گسترش دهند و با دیگران آشنا شوند. این روابط می توانند افراد را در زمینه های مختلفی مانند موارد زیر یاری کنند: ایجاد روابط عاشقانه پیدا کردن شغل جدید پیدا کردن دستیار گرفتن و عرضه خدمات و کاال حمایت شدن از سوی افراد همفکر دادن یا گرفتن پیشنهادات و راه حل هایی درباره مسائل کاری و یا شخصی از خیلی از جهات شبکه های اجتماعی جانشینی مجازی برای روابط در دنیای واقعی به منظور رد و بدل کردن اخبار و دیگر مسائل است. نامه های کاغذی جای خود را به آواتارهایی مجازی و پیام های خصوصی در شبکه های اجتماعی داده اند. اشتراک عالیق وقتی که شما در یک شبکه اجتماعی عضو می شوید می توانید افرادی که سلیقه شان شبیه به خودتان است را در کنار خود بیاورید و شبکه ای از این افراد در اطراف خود بسازید. برای مثال اگر شما طرفدار شطرنج هستید و یا به کتاب عالقه دارید می توانید که افرادی که سلیقه ای مشابه با شما دارند را پیدا کنید و با آنان به تبادل اطالعات بپردازید. چون شما به جای دنیای واقعی در یک دنیای مجازی کار می کنید این فرصت را دارید که در گروه و اجتماعات بیشتری عضو شوید. با این شبکه ها شما در هر زمان که به اینترنت دسترسی پیدا کنید می توانید دوستانتان را مالقات کنید. اشتراک لحظه ای اطالعات بسیاری از شبکه های اجتماعی قابلیت پیام دادن لحظه ای دارند. این قابلیت به این معناست که شما می توانید بی درنگ با یک چت اطالعات را منتقل کنید. این قابلیتی کاربردی برای معلمین است تا بتوانند گفت و گو در کالس درس را تسهیل ببخشند. یک پژوهش که توسط مؤسسه جان دی (D (.John و کاترین تی مک آرتور 2
MacArthur) Catherine )انجام.T شد نشان می دهد که شبکه های اجتماعی می توانند یک ابزار موثر برای دانش آموزان برای خود آموزی آنالین باشند. به عالوه اینترنت یک کتاب آنالین نامحدود است. دیگر الزم نیست که دانش آموزان همزمان چندین کتاب از کتابخانه قرض بگیرند و با استفاده از اینترنت می توانند بسیاری از اطالعات مورد نیازشان را بدست آورند. مدرسه تنها جایی نیست که اشتراک سریع اطالعات می تواند موثر باشد. مدیران و تاجران نیز در مالقات ها و کنفرانس هایشان می توانند از شبکه های اجتماعی جهت ارائه اطالعات به شرکت کنندگان و ارتباط با مشتریانش استفاده کنند. تبلیغات رایگان اگر شما دارای یک شرکت خصوصی هستید و نیازمند این هستید که خدمات و یا کاالی خود بر سر زبان بیاندازید راهی بهتر از فرستادن پیامتان از طریق شبکه های اجتماعی به میلیون ها انسان ندارید. مزیت اصلی این نوع تبلیغ رایگان بودن آن است. شما می توانید یک کاال سرویس یا یک ایده را ترویج دهید زیرا شما در این کار هیچ محدودیتی به جز زمان ندارید. سرعت باالی انتشار اخبار شبکه های اجتماعی انقالبی در زمینه سرعت بخشیدن در انتقال اخبار هستند. بسیاری از خبرگذاری ها امروزه در شبکه هایی همچون توییتر یوتیوب و فیس بوک فعالیت دارند و اخبار را با سرعت باالیی انتقال می دهند. یک فرد به راحتی و تنها با خواندن تیتر های اصلی مطالب در این سایت ها می تواند از اخبار روز دنیا اطالع پیدا کند. این موضوع باعث شده است کهاخبار به وسیله ها صدها شبکه اجتماعی بی درنگ و فوری به سراسر دنیا منتشر شوند. معایب شبکه های اجتماعی در معرض خطر قرار گرفتن روابط چهره به چهره بزرگترین مزیت شبکه های اجتماعی دارای یک عارضه جانبی منفی است که آن را به مهم ترین عیب این شبکه ها تبدیل کرده است. این شبکه ها روابط چهره به چهره اجتماعی را کاهش و یا به کل از بین می برند. زیرا شبکه های اجتماعی به نوعی استقالل و آزادی به وجود می آورند و افراد می توانند یک دنیای فانتزی برای خود ساخته و وانمود کنند که فرد دیگری هستند. نه گفتن گستاخ بودن و بی توجهی به افراد وقتی که رو در رو با آنها در ارتباط هستید سخت است. اما این کار ها در شبکه های مجازی به طرز اعجاب انگیزی آسان است شما به راحتی می توانید یک فرد را Unfollow یا بالک کرده و از لیست دوستان خود حذف کنید. تنها با یک کلیک تمام مشکالت حل می شود.متاسفانه این قابلیت شبکه های اجتماعی مانع از آن می شود که افراد یاد بگیرند در دنیای واقعی چگونه مشکالت خود را حل کنند و این موضوع می تواند توانایی های افراد را در زمینه های اجتماعی پایین بیاورد. 3
در این رابطه نوجوانان در معرض خطر بیشتری هستند چراکه آنان در سنین یادگیری نحوه ارتباط با دیگران و ساختن گروه های دوستی قرار دارند. گزارشی از انجمن ملی مدارس نشان می دهد که کودکانی در این گروه سنی که از کاربران شبکه های اجتماعی هستند روزانه %14 از زمان خود را صرف فرستادن پیام می کنند در حالی که باید این وقت را صرف روابط رو در رو با هم ساالن خود و تقویت مهارت های ضروری برای موفقیت در آینده کنند. مزاحمت های سایبری و جرایم علیه کودکان استفاده از شبکه های اجتماعی می تواند افراد را در معرض آزار و اذیت و ارتباطات نامناسب با دیگران قرار دهد. با اینکه والدین محتوای اینترنت را برای اعضای خانواده ی خود فیلتر می کنند اما با این حال باز هم کودکان در معرض آزار های جنسی و محتوای های نامناسب هستند. مرکز Theدر Pew گزارش»مزاحمت های سایبری 0242«خود می نویسد که %39 از نوجوانان 40 تا 41 ساله از اینترنت استفاده می کنند از این تعداد 39 %آنها روزانه از اینترنت استفاده می کنند. این میزان استفاده زیاد از اینترنت آنها را در معرض خطرهای زیادی در زمینه مزاحمت ها و جرم های سایبری قرار می دهد. جعل هویت و کاله برداری چه خوشتان بیاید چه نه اطالعاتی که شما بر روی اینترنت می فرستید می تواند در دسترس هرکسی که به اندازه کافی باهوش و زیرک باشد قرار بگیرد. اکثر سارقان تنها به مقدار کمی اطالعاتی ضروری از شما نیاز دارند تا با جعل هویت تان زندگی شما را به کابوس تبدیل کنند. گزارشی در CNET نشان می دهد که 01 میلیون امریکایی اطالعات شخصی خود را با قرار دادن در شبکه های اجتماعی در معرض خطر قرار می دهند. اتالف کننده زمان گزارشی در Nielsen نشان می دهد که شبکه های اجتماعی یکی از بزرگترین ابزارهای اتالف کننده وقت هستند بطوریکه % 41 از زمان استفاده از اینترنت را بدون هیچ گونه بهره وری به خود اختصاص می دهند. گرچه بخشی از این زمان صرف انجام کارهای مهم تجاری اجتماعی و حرفه ای می شود. البته صرف نظر کردن از بازی ها چت و دیگر کارهای غیر ضروری و اتالف کننده های وقت کار آسانی است. دوری کالرک Clark) (Dorie از هافینگتون پست گزارش می دهد که کاربران فیس بوک ماهانه 3 ساعت از زمان خود را در این سایت می گذرانند. این در حالی است که کاربران شبکه های اجتماعی سه برابر زمانی که به فعالیت های آنالین دیگر مانند ایمیل زدن اختصاص می دهند را صرف این شبکه ها می کنند. به خطر افتادن حریم شخصی شبکه های اجتماعی به حریم خصوصی شما تجاوز کرده و اطالعات شخصی تان را به شرکت های مختلف می فروشند. آیا تا به حال در فیس بوک نظری داده اید و به تبلیغاتی که مربوط به پست شماست دقت کرده اید فیس بوک در سال 0244 میزان 3.8 میلیارد دالر از همین راه کسب درآمد کرده است. این میزان برای یک سایت رایگان بد 4
نیست. پس فیس بوک و شبکه های اجتماعی دیگر از چه راهی باید درآمد زایی کنند آنها درآمد خود را از طریق فروش تبلیغاتی که به طور خاص هدف گذاری شده اند کسب می کنند. در شبکه های اجتماعی وبسایت کاال نیست بلکه کاربرانش کاال هستند. این سایت ها از طریق فهمیدن کلمات کلیدی جست و جو شده عادت های مرور اینترنت و دیگر اطالعاتی که در کامپیوتر و یا پروفایل شما ذخیره شده است تبلیغاتی اختصاصی برای شما ارائه می دهند. در همین حال ممکن است شما به سایت اجازه دهید تا اطالعات تان را با منابع خارجی به اشتراک بگذارد بدون اینکه تنظیماتی بری غیر فعال کردن این موضوع وجود داشته باشد. استفاده از برنامه هایی همچون Farmville نیز ممکن است اطالعات شخصی شما را در دسترس فروشندگان قرار دهد. آیا شبکه های اجتماعی برای جامعه مضر هستند یا خیر از آنجایی که استفاده از شبکه های اجتماعی هنوز نسبتا یک فعالیت نو پاست نمی توان فهمید که این شبکه ها مضر هستند یا خیر. مانند بقیه ی فعالیت های آنالین و کلوپ های اجتماعی انجام کارهایی چون تکالیف منزل از طریق این شبکه ها می تواند ایده خوبی باشد اما باید آگاه باشید که در حال پا گذاشتن در چه مسیری هستید. دانستن شرایط استفاده قوانین و مقررات می تواند شما را در زمینه امنیت و حریم شخصی آگاه کند. به فکر ایمنی و سالمت خود باشید و هرگز چیزی را به خاطر اینکه رایج است و یا همه دوستان تان در آن عضو هستند قبول نکنید.در جمع بندی خوبی ها و بدی های شبکه های اجتماعی باید بگوییم بهتر است از این شبکه ها با احتیاط و داشتن اطالعات کافی استفاده کنید چراکه در نظر نگرفتن این دو فاکتور می تواند نتایج ویرانگری به دنبال داشته باشد -آیا خرید تلفن همراه برای کودک ضروریست -اخیرا استفاده از شبکه های اجتماعی در گوشی های همراه افزایش یافته و مختص بزرگساالن نیست مشاهده شده که برخی خانواده ها متاسفانه به دلیل چشم و هم چشمی در رقابتی ناسالم با این توجیه که به فرزندشان دسترسی داشته باشندبرای آنها تلفن همراه هوشمند خریداری نموده حتی کودکان دبستانی که سواد خواندن و نوشتن دارند در مقاطع چهارم دبستان به باال هم از این ابزارها استفاده می کنند. اغلب این نوجوانان در یک گروه هم سال عضو می شوند که در این شبکه های اجتماعی متاسفانه بیش از 50 درصد موجودیت آن طنزهای هدفدار شوخی های بی معنی و فیلم های غیر متعارف است. این گروه ها سعی می کنند بر افکار هم خصوصا افکار نوجوانان تاثیر بگذارند و یا دوست یابی را امری آسان و شدنی نشان داده که می توان با هر کسی و در هر جنسیتی دوست شد و صحبت نمود. در گذشته های نه چندان دور ارتباطات بسیار محدود تر از حال بود به نامه یا تماس تلفنی خالصه می شد ولی امروزه با توسعه رسانه ها شاهد انفجار اطالعات هستیم و حقیقتا نمی توان اطالعات را کنترل نمود و نمی توان همه اطالعات مفید را به یک باره به اشتراک گذاشت یا از دریافت اطالعات غیر مفید جلوگیری نمود. لذا اگر قرار است کودکان و نوجوانان از وسیله ای به نام تلفن همراه استفاده کنند بهتر است تلفنی برای آنها خریداری شود که از کارآیی ساده تری برخوردار باشد تا زمانی که فرزندان به سن تشخیص خوب از بد و تفکیک مسائل صحیح و غیر صحیح نشده اند ضرورتی ندارد که آنها را در گیر رسانه های نوظهوری کنیم که کاربردی برای آنها ندارد. 5
-خانواده ها می توانند استفاده صحیح از ابزار ارتباطی را به فرزندشان آموزش دهند -خانواده ها قبل از هر چیزی می بایست با کارکرد این ابزارها آشنا شوند و مضرات ومزایای آن را بشناسند آن گاه بیندیشند که استفاده از این ابزار کمکی به پیشرفت و تعالی شخصیت فرزندشان کمک خواهد کرد یا خیر خانواده ها باید بدانند رسانه مثل چاقوی دو لبه عمل می کند. استفاده ای منفی و مثبت خود ذات رسانه به طور پیش فرض مشکلی ندارد. اجتماعی بودن انسانها و نیاز, او را به همنوع خاطر نشان می سازد و همچنین مجرایی است برای انتقال اطالعات ولیکن توجه به اینکه چه اطالعاتی رد و بدل می شود بسیار مهم است. متاسفانه نهادهای اجرایی کشور دراین باره چاره ای نیندیشیده اند و همه مسولیت را به گردن خانواده ها انداخته اند قبل از اینکه رسانه یا برنامه و ابزاری بخواهد همه گیر شود می بایست در باره آن فرهنگ سازی شود.فرهنگ سازی بدین معنا نیست که مردم را از ابزارهای ارتباطی جدید ترساند بلکه حق مردم بدانیم که می بایست قبل از هر چیزی نسبت به کارکرد صحیح آن آموزش دیده باشند. زمانی زیر کرسی نشستن و قصه گفتن و قصه شنیدن و تامل در چون و چرای آن یکی از راههای ارتباطی بین افراد بود اما در حال حاضر هریک از اعضای خانواده با تبلت یا تلفن همراه خود در گوشه ای از خانه مشغول می باشد و شاید خانواده ها کمتر به محتویات مطالب ردو بدل شده در آن و آسیب هایی که می تواند به لحاظ شخصیتی و روانی بر فرزندانشان وارد شود بی اطالع و ناآگاه باشند. -با توجه به اینکه شبکه های اجتماعی به تلفن های همراه نیز ورود پیدا کرده اند و جزء خصوصی ترین کارهای زندگی افراد شده اند با چه راهکاری می توان از آسیب های احتمالی آن بر فرزندان جلوگیری نمود -اگر تبلت و ابزارهای ارتباطی دنیای امروزی جزء الینفک زندگی مان شده است می توان با تدابیر ساده ای از بسیاری از آسیب ها جلوگیری نمود یکی از راهکارها هم گروه شدن اعضای خانواده در شبکه های اجتماعی است والدین می توانند در کنار فرزندانشان با هم ارتباط داشته باشند با هم چت کنند مطالبی مد نظرشان را در گروههای خانوادگی به اشتراک بگذارند تا اینگونه با هم در تعامل باشند و هر کسی در گوشه ای مشغول ارتباطات خود نباشد همچنین والدین از محتویات گوشی های فرزند کم سن و سال خود آگاهی داشته باشند و اجازه ندهند که هر محتوای صوتی و تصویری که دوست داشت رامشاهده نماید به کودک و نوجوان باید آموخت که ارتباط از طریق فناوری هایی مثل وایبر هیچ فرقی با گفت و گوی حضوری با یک فرد غریبه و ناشناس در خیابان ندارد و به آنان یاد داد که رعایت اخالق و ادب در محیط های اجتماعی تلفن های هوشمند نیز الزامی می باشد والدین باید هنر دوست یابی صحیح را به فرزندان بیاموزند که دوست یابی در محیط های اینترنتی هم تحت نظارت و کنترل والدین باشد والدین در صورت استفاده فرزندانشان از تلفن های همراه هوشمند باید به آنها یاد دهند که نباید به منظور صرف زمان بیشتری در این شبکه های اجتماعی از سالمت جسم و روح خود چشم پوشی کرده و روابط اجتماعی سالم آنها را تحت تاثیر قرار دهد. خانواده ها باید به فرزندانشان بیاموزند در کنار هر فرصتی, تهدیدی نیز می تواند برایشان رقم بخورد و بدانند که طبیعتا همه افراد به لحاظ اخالقی و روانی سالم نیستند و از این ابزارها استفاده صحیح نمی کنند. بنابراین می بایست عضو گروه هایی 6
شد که رعایت مسائل اخالقی و اعتقادی از الزامات آنها به شمار می رود و به آنها آموزش بدهند اگر اطالعاتی خالف شرع یا اخالق رد و بدل شد هر گز آنها را به اشتراک نگذارند زیرا این عمل حرام و تجاوز به حریم افراد به شمار می رود. -وظیفه دولتمردان در این باره چیست برای سالمت شبکه های اجتماعی چه تدابیری می بایست اندیشیده شود -کسانی که در جهت خالف قانون و مسائل اجتماعی و دینی در شبکه های اجتماعی مانند وایبر تانگو و...حرکت می کنند شناسایی و با آنها برخورد شود و برای مابقی مردم نیز با اطالعات مفید و از طریق مدرسه و مشاوره های مختلف در رسانه ها به آنها آگاهی مفید و الزم را ارائه دهند.روز به روز شبکه های اجتماعی اینترنت در کشور ما فراگیر می شود اما این فراگیری با خوشبینی ها و بدبینی هایی به همراه است. خیلی ها به این دلیل که می توانند از این طریق به زودترین فرصت به اطالعات دسترسی پیدا کنند این شبکه ها را بسیار تاثیر گذار می دانند اما شماری هم این شبکه ها را مشکل ساز برای جامعه می دانند. معموال افرادی که بیش از 5 ساعت برای شبکههای اجتماعی وقت خود را صرف میکنند به نوعی این عمل آنها منجر به معتاد شدن آنها به این شبکههای اجتماعی میشود. کودکان و نوجوانان و حتی بزرگساالن باالی 95 سال نیز به گیم نت یا اینترنت بیش از اندازه رجوع میکنند که در نهایت به معتاد شدن آنها منجر خواهد شد.به گفته پزشکان اکثر دختران به دلیل رقابت زیاد با هم سن و سالهای خود به چنین اعتیادی مبتال هستند. اما حقیقت دیگری درباره این شبکه ها : اخیرا استعمارگران و استبداد غرب گرا, با راه اندازی شبکه های اجتماعی گوناگون سعی در وارد ساختن هجمه های سنگین تهاجمات فرهنگی خویش به خصوص بر پیکره کشورهای اسالمی دارند. شبکه های اجتماعی نظیر واتس ا پ وایبر تانگو بی تاک وی چت الین و.تالش می کنند تا با تاثیر بر ایدئولوژی افراد جامعه مورد هدف به مرور زمان جهان بینی آنان را نیز مورد حمله قرار داده و با جایگزین کردن فرهنگ غربی و ضد دینی فرهنگ غنی ایشان را در تزلزل و سقوط محض جای دهند. در زمانهای گذشته اگر دختر و پسری از یک خانواده از خانه بیرون می رفتند پدر و مادر نگران شده و دلواپس فرزندان بودند اما اکنون با شیوه های جدید و هدفمند فرزندان و خانواده ها تحت حمله استبداد غرب وغرب گرایان الئیک هستند هم اکنون فرزند خانواده در خانه و از طریق اینترنت و ماهواره و گوشی موبایل خود می تواند در جهان سیر کرده و از خانواده,خویش و دین و فرهنگ خود فاصله بگیرد. شبکه های اجتماعی اخیرا پر رنگ در گوشی های موبایل جلوه گری می کنند و اغلب اجتماع خصوصا جوانان در عضویت حداقل یک شبکه می باشند. شاید عده ای به ظاهر باسواد و مثال تحصیلکرده ایراد وارد کرده و ترقی و پیشرفت و دهکده جهانی را مثال آورده و از مشارکت در این شبکه ها دفاع جانبدارانه کنند. اما ای کاش از طریق این 7
شبکه های نو ظهور آیات قرانی احادیث و روایات پیامبران و ائمه اطهار )ع( حشر و نشر پیدا می کرد. که متاسفانه با بررسی و نگاهی علمی و حساب شده کامال مشهود است که بیش از حدود 52% از موجودیت این شبکه ها به طنزهای هدفدار شوخی های بی معنی و عکسها و فیلم های غیرمتعارف و ترانه های غربی وابسته است. آنهایی که در این شبکه ها عضویت دارند یا بصورت انفرادی و یا گروهی خویش را سرگرم می کنند برخی شبکه ها مخاطبین گوشی تلفن شخص را عضویت داشته و بعضی دیگر بطور ناشناس عضو گیری می کنند که خطر و آسیب دسته دوم به مراتب بیشتر احساس می گردد. بعضی از خانواده ها و یا جمع دوستان ویا جمعی از همکاران یک اداره و یا شرکت و گروه تشکیل داده و مراودات خویش را در قالب 8 گروه پیگیری می کنند. یکی از آسیب های جدی در زمان حال این است که بعضی اعضاء و یا اغلب کسانی که در این شبکه ها عضویت دارند ادعای باسوادی می کنند و این به خودی خود خطرناک است چه رسد به اینکه این افراد به ظاهر باسواد تحت الشعاع اهداف شوم و پلید این شبکه ها نیز قرار گیرند. دربعضی گروه ها اعضاء کم کم با دیدن عکسها و فیلم های مبتذل از گروه جدا می گردند.کسانی که علی الظاهر دم از سواد زده و در گروه ها اظهار فضل می کنند از خویش هیچ ندارند برای خالی نبودن عریضه از اینترنت و یا کتب و یا مقاالت و مجالت کپی برداری کرده و به اسم خود در گروه مشارکت می کنند. دیده شده زن تحت تاثیر گروه از شوهر جداشده و شوهر با تاثیری که نوشته های هدفمند و یا بی هدف بروی گذارده اند نسبت به زن و فرزند بی خیال شده و در زندگی شخصی دچار تزلزل گردیده است. لذا چه خوب است ابزار علمی و امکانات و رفاهیات موجود امروزی در چارچوب اخالق ناب اسالمی هدایت شود و اگر اینترنت و ماهواره و شبکه های اجتماعی هستند با هوشیاری از آن استفاده کنیم و در راه هدف و هویت و فرهنگ ناب اسالمی گام برداشته و بهره بریم نه چشم بر واقعیات بسته و با دست خود خویش و فرزندان و خانواده خود را طعمه افکار فریب غربیان و دشمنان اسالم کنیم. ابزارهای به وجود آمده در شبکههای اجتماعی مناسب و در چارچوب فهم جهانی است. در برخی مواقع به جای اینکه از این شبکهها درباره مسائل مفید استفاده شود گاهی ممکن است مفاسدی هم در آنها وجود داشته باشد مانند فعالیتهای ضد امنیت ملی یا فروش مواد مخدر و چون حاکمیت نسبت به برخی از صفحات و محتواهای این شبکهها کنترل ندارد همیشه نگران است و چون نمیتواند مسأله را حل کند ترجیح میدهد که این شبکهها را فیلتر کند. این نکته را هم باید در نظر گرفت که شبکههای اجتماعی تعطیل بردار نیست و در صورت تعطیلی یا فیلتر شدن شبکه دیگری جایگزین آن خواهد شد. هنگام قضاوت در مورد فواید و مضرات فناوریهای نوین باید از افراط و تفریط پرهیز کرد چرا که هنگامی که از فواید این فناوری سخن به میان میآید برخی به صورت احساسی و هیجانی از فواید بیحد و حصر شناخته شده و حتی ناشناخته آن داد سخن میدهند و در مقابل عدهای دیگر بدون در نظر گرفتن وجوه مثبت یک پدیده یا فناوری برای آن هویتی شیطانی قائلند. در حالی که رسانههای اجتماعی مجازی مانند سایر رسانهها دارای یک سری»کارکرد«ها و
»کژ کارکرد«ها هستند و این موضوع کامال به سطح بصیرت آگاهی و سواد رسانهای کاربر بستگی دارد بحث شبکههای اجتماعی و سودمندی آنها در چرخه زندگی همچنان داغ است امروزه شاهد عضویت و حضور گسترده مردم در شبکههای اجتماعی تلفن همراهی مانند وایبر واتس اپ و... هستیم. بنابر گزارش مراجع بین المللی ایرانیها سهم شایانی در شبکه اجتماعی دارند. در سالهای اخیر ردپای نقش شبکههای اجتماعی در چند رویداد نمایان شد. شبکه اجتماعی تعطیل بردار نیست با عبور از عصر ارتباطات رو در رو و شفاهی و گستردگی فضای سایبرنتیک ارتباطات نوع جدید و مبتنی بر فضای مجازی شکل گرفته که این نوع از ارتباطات در نهایت با قدرت تمام به شبکهسازی انسانها در محیط مجازی منجر شده است.بر همین اساس میتوان گفت که قدرت رسانهها و شبکههای مجازی برای جذب مخاطبان خود یکی از عوامل اصلی گرایش مردم به این شبکهها است. در برخی مواقع به جای اینکه از این شبکهها درباره مسائل مفید استفاده شود گاهی ممکن است مفاسدی هم در آنها وجود داشته باشد مانند فعالیتهای ضد امنیت ملی یا فروش مواد مخدر و چون دولت ها نسبت به برخی از صفحات و محتواهای این شبکهها کنترل ندارد همیشه نگران هستند و چون نمیتواند مسأله را حل کند ترجیح میدهند که این شبکهها را فیلتر کنند. اما این نکته را باید در نظر گرفت که شبکههای اجتماعی تعطیل بردار نیست و در صورت تعطیلی یا فیلتر شدن شبکه دیگری جایگزین آن خواهد شد.»چارهای نداریم و مجبوریم همزمان با دنیا ما هم شبکههای اجتماعی داخلی راهاندازی کنیم. چینیها هم شبکههای اجتماعی داخلی ایجاد کردند و کم کم با تقویت آنها مردم هم نسبت به استفاده از آنها عالقهمند شدند«. نسخه داخلی برای رقابت با خارجی سالهاست که با رشد استفاده از سایتها و شبکههای اجتماعی خارجی در داخل که اکثریت قریب به اتفاق آنها فیلتر هستند موضوع راهاندازی نمونههای داخلی این قبیل سایتها و شبکهها در دستور کار قرار گرفته است و حتی امروزه برخی از آنها هم توانستهاند میزان قابل توجهی از کاربران را جذب خود کنند. اما نکته مهم در این بین این است که آیا نسخههای داخلی سایتها و شبکههای اجتماعی توان رقابت با نمونههای خارجی خود را دارند یا خیر صمدی در بخش دیگری از گفتوگو با بیان اینکه توان رقابت رسانههای اجتماعی داخلی با نسخههای خارجی از دو بعد قابل مطالعه و بررسی است گفت: بعد اول»مالکیت رسانه«و بعد دوم»قابلیت و غنای رسانه«است. در بعد اول ترجیح اغلب ما این است که اطالعات و محتوای خود را در رسانهای به اشتراک بگذاریم که امنیت بیشتری داشته و در مالکیت خودمان باشد چون مدیران بسیاری از شبکههای غربی اعتراف کردهاند که در برخی کشورها و در شرایط خاص تحت فشار دولت امریکا ناچار شدهاند که اطالعات و محتوای کاربران را در اختیار سرویسهای جاسوسی قرار بدهند پس هیچ شکی نیست که امنیت شبکهها و رسانههای غربی ضمانتی ندارد. وی ادامه داد: از بعد»قابلیت و غنای رسانه«نیز اگر نسخه داخلی بتواند انتظارات کاربران را از نظر انتقال داده و نماد 9
برطرف کند قطعا با اقبال مواجه خواهد شد. بر همین اساس باید قابلیتهایی نظیر نزدیکی و قابل لمس بودن دسترسی آسان توانایی مشارکت باال و قابل استفاده برای همه بر خط بودن و تغییرپذیری به سایتها و شبکههای اجتماعی داخلی افزوده شود. اگر سالمت مغزتان را می خواهید تکنولوژی ممکن است در بسیاری از ابعاد زندگی به شما کمک کرده باشد اما این لزوما به این معنا نیست که تکنولوژی به نفع سالمت روح و جسم شماست. درست است که انسان امروز نمی تواند از تکنولوژی دور باشد اما متخصصان و کارشناسان معتقدند که وابستگی ما به تکنولوژی می تواند مضر و حتی خطرناک باشد. حتی مطالعات اخیر نشان داده است که وسایل تکنولوژیک در دسترس عموم که خیلی از مردم آنها را با واژه بدون آنها نمی توانم زندگی کنم می شناسند می توانند تاثیرات مضری روی سالمت ما داشته باشند. نتیجه گیری: امروز جهانی شدن یک واقعیت اجتناب ناپذیر است و اگر بخواهیم رو در روی جهانی شدن بایستیم هیچ وقت نمیتوانیم به جلو پیش برویم. این کارشناس ارشد شبکههای اجتماعی با اشاره به اینکه در حال حاضر اقتصاد دنیا رقابتی است و اینترنت نیز فرصتهای الزم را برای این امر ایجاد کرده اظهار داشت: ما باید از فرصتهای موجود برای جهانی شدن در چارچوب ارزشهای اسالمی استفاده کنیم و تأثیرگذار و تأثیرپذیر شویم. ر همین اساس با آموزشهای الزم درباره استفاده درست از شبکههای اجتماعی میتوانیم بر آنها مسلط شویم و در نتیجه مضراتی نخواهد داشت اما اگر مردم بدون آموزش از این شبکهها استفاده کنند قطعا با آسیبهای جدی روبهرو خواهند شد. حضور افراد در شبکههای اجتماعی به سطوح تماس میان فردی و احساس صمیمیتی که در این ارتباط تجربه میشود باز میگردد گفت: هر اندازه که مخاطبین در یک شبکه اجتماعی احساس صمیمیت بیشتری داشته باشند و اختیارات بیشتری در انتخاب زمان دسترسی به رسانه داشته باشند احساس حضور اجتماعی رسانهای بیشتری خواهند داشت و احتماال کاربران تأثیر بیشتری بر هم خواهند گذاشت. عامل دیگری که بر انتخاب یک رسانه اجتماعی توسط کاربران تأثیر دارد میزان»غنی بودن«رسانه است که به توانایی یک رسانه برای انتقال اطالعات گفته میشود. به این معنا که مردم غنیترین رسانه ارتباطی را برای استفاده انتخاب میکنند تا مؤثرترین روشهای فهم یکدیگر را مهیا سازند. ا توجه به اینکه دو مؤلفه اصلی ظرفیت حمل دادهها و ظرفیت حمل نماد از عوامل غنای یک رسانه محسوب میشود رسانهها از این نظر با یکدیگر متفاوتند و در این بین رسانههایی مورد اقبال خواهند بود که بتوانند ابهامها را کاهش داده راهنماییهای بیشتری ارائه کرده و حواس بیشتری را درگیر کنند و از همه مهم تر شخصیتر باشند هنگام قضاوت در مورد فواید و مضرات فناوریهای نوین باید از افراط و تفریط پرهیز کرد چرا که هنگامی که از فواید این فناوری سخن به میان میآید برخی به صورت احساسی و هیجانی از فواید بیحد و حصر شناخته شده و حتی ناشناخته آن داد سخن میدهند و در مقابل عدهای دیگر بدون در نظر گرفتن وجوه مثبت یک پدیده یا فناوری برای آن هویتی شیطانی قائلند. در حالی که رسانههای اجتماعی مجازی مانند سایر رسانهها دارای یک سری»کارکرد«ها و 11
»کژ کارکرد«ها هستند و این موضوع کامال به سطح آگاهی و سواد رسانهای کاربر بستگی دارد. منابع : احسان شاه قاسمی )4939( تاریخ شبکه. شفقنا رسا گیدنز آنتونی. جامعهشناسی. ترجمه حسن چاوشیان. تهران: نشر نی 4933 11